Dilom hokhek bujejama sekhani-khani, kham (pumakai cawa lampung–hulun lampung- atau sanak sekula sai bulajakh bahasa lampung) khesok ngedengis atau ngehalu istilah “bubacakan” dilom kamus bahasa lampung atau cawa sekhani-khani hulun lampung. Istilah sinji biasa-biasa gawoh dilom bahasa sekhani-khani, mak ngemik istimewa ni. Kidang ki kham jejama menyin, insyaallah kipak cutik kidang wat ilmu sai dapok kham akuk guwai jadi hulun bijaksana, aamin.
Istilah “Bubacakan” ki tipilah-pilah sai-sai ni, kham mansa istilah kata bahasa sai khadu ngena imbuhan awal khek imbuhan akhir yakni “bu-bacak-an”. Imbuhan awal “Bu-“ dilom bahasa jakhma lampung wat kheti ngelakuko gawi, dapok moneh ngekhubah istilah jak kata sifat jadi kata kekhja/gawi. Contoh ne “tegi” (bahasa Indonesia: tegak) jadi “bu-tegi” (bahasa indonesia: mengegakkan). Selanjutne, istilah “bacak” dilom Bahasa Indonesia ialah istilah sai maksud ni “lebih baik jika”. Contoh ki dilom kalimat jak bahasa indonesia “daripada Anda merokok lebih baik jika uang milik Anda ditabung” dilom bahasa lampung jadi “jak ki niku ngudut bacak duit mo titabung”. Sai paling dukhi, imbuhan akhir “-an” dilom bahasa lampung maksudne jadi tegasan gawi (bahasa Indonesia: keterangan) anjak pokok bahasa sai tipakai. Contoh ne “kejung” (bahasa Indonesia: panjang) jadi “kejung-an” (bahasa Indonesia: kepanjangan atau terlalu panjang)
Kidang kenyataanni istilah “bubacakan” sai tipakai jakhma lampung dilom bahasa sekhani-khani khubah fungsi jadi istilah sai sumang. Fungsi sai khadu bekhubah sina maksud ne ialah haga nyampaiko gawi anjak khuwa atau telu jakhma atau lebih mengan bebakhongan di sungi jengan sai tisepakati tiyan jejama; tuha atau mukha, bebai atau bakas, muli atau mekhanai, sanak atau khagah mak ngeba ni dilom gawi sai hinji. Sungi jenganni moneh mak tentu, dapok di sabah, kebun, lamban, atau moneh di duway balak (sungi mandi zaman tumbai semangkung di lamban wat somokh-somokh). Tujuan awal anjak gawi sinji mak bakhih ialah mupuk khasa angkon kheh kemuakhian dilom hokhek jejama sai mak ngenal status (bebas asingne khek, puakhi khedik, puakhi jawoh atau hulun sai ampai tikenal) liwat cakha gegawi mengan (nganik emi suwa gulai), asing kiya cutik kidang dapok ngelebonko betoh ni batong/tenai. Gawi sinji masih dapok kham liyak di pekon-pekon sai uwat way balak (duway), dipa ya sanak-sanak lunik mengan jejama semangkung mandi duway bujejama moneh.
Zaman bukhubah hulun sai ngegawiko khiya moneh bukhubah. Tujuan awal “bubacakan” khadu lamon tiubah anjak fungsi awal ni. Di zaman ganta, istilah “bubacakan” sai gegoh maksud khek tujuanni jama istilah “memenganan” (mengan = makan), “cekhma” (istilah semaka Kotaagung), mengan jejama, “nyekhuwit” (sekhuit = acara panggang ikan), atau istilah lainni mak lagi tipakai sebagai usaha ngelebonko betoh di betong/ tenai gawoh, kidang khadu jadi “trend ” (gaya hidup) bakhu dilom hulun lampung. Bubacakan khesok tipakai dilom gawi putungga khek atau puakhi atau anjak sungi sai jawoh atau khadu saka mak putungga. Hal sinji dapok tiliyak dilom gawi memenganan sai lalang waya lamon cawa lelucuan laju lalang pusasahan di bakda Idul Fitri atau Idul Adha, gawi muli-mekhanai ngenunang, atau ki uwat tetamu sai khatong di lamban atau pekon-pekon. Lalang-lalang, senang-senang, lelucuan dilom ngulah sua mengan, gawi nanyako kabakh bekhita khek atau puakhi, sampai mosok emi di banguknyanik wewah muka tiap hulun sai tandok dilom gawi sina.
Didipa letak ilmu sai dapok kham jejama akuk? Ki kham (penulis khek pembaca) jejama sepakat kikha ne pengejaan awal istilah jama fungsi awal anjak “bubacakan” masih uwat khek masih tipakai, disan ilmu kham jejama haga tigali.
1. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama tujuan memenganan, dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham jejama mengan bakhongan jak ki mengan tenggalan-tenggalan. Asing kipak sua mengan ni cutik, kidang ki bakhongan bujajama insyaallah betong. Ki wat khejeki kham bebagi jejama ngekhasako nikmat anjak Allah SWT Tuhan Sai Maha Kuasa.
2. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama kegiatan ngumpul bebakhongan, dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham ngumpul-ngumpul bujajama dang hokhek tenggalan-tenggalan. Khiya moneh kham jejama dapok ngisi “ruang-ruang kosong” anjak hati masing-masing jak hulun sai tandok dilom gawi sina ngisi dengan kemuakhian lebih-lebih ki angkon.
3. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama kegiatan ngumpul memenganan sanak-sanak semangkung mandi diway , dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham bujajama mukakat atau musyawarat sai tiajakh ko hulun tuha kham sai tiawali anjak lunik. Anjak sanak kham khadu dilatih ngenal jama khek-khek ni atau lingkungan kham tinggal.
4. Maksudne “bubacakan” sai tilaksanako di alam bebas gegoh kebun, duway balak, sabah, khiya moneh pantai ialah bumaksud ngekhasako alam bebas sinji ialah ciptaan Allah SWT sai khadu kuasa nyanik jagat dunia hinji sai helau, indah, khek mak cacat sekalipun khek khiya moneh kham tiajak jama hulun tuha kham mensyukuri nikmat-nikmat dunia lain sai khadu tikeni oleh Allah SWT. Didisan kham ngekhasako emi jama gulai sai kham sanik bumacam-macam semata-mata anjak nikmat Allah SWT. Alhasil, di disan kham dapok ngelepas sifat pungah khek dapok ngekhasako kham hinji lain sapa-sapa dihadapan Allah Tuhan Sai Maha Kuasa.
5. Dilom gawi sina, “bubacakan” ki kham akuk sebagai sakhat bubabah (komunikasi) jejama hulun sai tandok, bubacakan beguna pakai nyampaiko kabakh bekhita atau hal sai haga tiucakko jama hulun khamik atau tetamu sai pupakhda khatong di kebuak hajat. Disan moneh, kham jadi bulajakh ngenal salah sai jak “piil pesenggikhi” (pedoman hidup) hulun lampung, yakni “nemui nyimah” sai bukheti mandang tamu atau mandang hulun bakheh dilom hokhek bujajama. Ki kham uwat khejeki kham bubagi jejama, mak ngasi da ya ki kham uwat khejeki mak ngeni jama hulun bakheh. Liwat cakha memenganan sina kham dapok bubagi khiya moneh buamal. Patut kham jejama pandai ki hulun lampung lebih kacak mak ngenal istilah “mangan ra mangan sing penting ngumpul” ulih ki haga ngumpulko hulun khamik sebagai tamu agung; mak ngasi ki kham mak ngeni mengan atau kekanik’an. Istilahni pengganti usaha sai khadu nyediako waktu pakai kegiatan ngumpul-ngumpul sina. Ulih sebabni lamon gawi bubacakan sai kham liyak jampakh segala-gala kekanik’an khek inuman.
Kidang zaman ganta, budaya anjak hulun tuha kham sina khadu bugesekh kipak ya cecutik’an. Khadu khalang kham jejama nungga bubacakan sai tikekhjako jama mekhanai khiya moneh muli, bebai khiya moneh bakas semata-mata butujuan awal buibadah jama Allah Swt. Bubacakan mak lagi sebagai media ibadah liwat cakha memenganan di alam bebas sai butujuan usaha busokokh jama Allah SWT atas nikmat sai khadu ti keni, kidang khadu buganti jama gawi sai lebih khedik ukhusan dunia; gegoh ya ngenunang, lalang-lalang pusasah mak bunantu, mabuk-mabuk, sampai jadi sakhat bahasa politik jama hulun sai haga “nyalon”. Ya mak api-api ki tujuanni bumanfaat pakai kham bujajama, asal mak ninggalko tujuan awal ne sina jama kemuakhian kham bujajama. Wallahu a’lam. Mudah-mudahan kham jejama bukilu jama Allah Swt, budu’a kiya ni adat budaya asli jak hulun lampung sinji lestakhi sampai akhir zaman, sampai kham jadi tuyuk tamong. Aamin.
Kedaloman Raya, Siwa Desember Khua Khubu Telu Belas
Salam Angkon Kemuakhian Anjak Kedaloman Raya.
Kidang kenyataanni istilah “bubacakan” sai tipakai jakhma lampung dilom bahasa sekhani-khani khubah fungsi jadi istilah sai sumang. Fungsi sai khadu bekhubah sina maksud ne ialah haga nyampaiko gawi anjak khuwa atau telu jakhma atau lebih mengan bebakhongan di sungi jengan sai tisepakati tiyan jejama; tuha atau mukha, bebai atau bakas, muli atau mekhanai, sanak atau khagah mak ngeba ni dilom gawi sai hinji. Sungi jenganni moneh mak tentu, dapok di sabah, kebun, lamban, atau moneh di duway balak (sungi mandi zaman tumbai semangkung di lamban wat somokh-somokh). Tujuan awal anjak gawi sinji mak bakhih ialah mupuk khasa angkon kheh kemuakhian dilom hokhek jejama sai mak ngenal status (bebas asingne khek, puakhi khedik, puakhi jawoh atau hulun sai ampai tikenal) liwat cakha gegawi mengan (nganik emi suwa gulai), asing kiya cutik kidang dapok ngelebonko betoh ni batong/tenai. Gawi sinji masih dapok kham liyak di pekon-pekon sai uwat way balak (duway), dipa ya sanak-sanak lunik mengan jejama semangkung mandi duway bujejama moneh.
Zaman bukhubah hulun sai ngegawiko khiya moneh bukhubah. Tujuan awal “bubacakan” khadu lamon tiubah anjak fungsi awal ni. Di zaman ganta, istilah “bubacakan” sai gegoh maksud khek tujuanni jama istilah “memenganan” (mengan = makan), “cekhma” (istilah semaka Kotaagung), mengan jejama, “nyekhuwit” (sekhuit = acara panggang ikan), atau istilah lainni mak lagi tipakai sebagai usaha ngelebonko betoh di betong/ tenai gawoh, kidang khadu jadi “trend ” (gaya hidup) bakhu dilom hulun lampung. Bubacakan khesok tipakai dilom gawi putungga khek atau puakhi atau anjak sungi sai jawoh atau khadu saka mak putungga. Hal sinji dapok tiliyak dilom gawi memenganan sai lalang waya lamon cawa lelucuan laju lalang pusasahan di bakda Idul Fitri atau Idul Adha, gawi muli-mekhanai ngenunang, atau ki uwat tetamu sai khatong di lamban atau pekon-pekon. Lalang-lalang, senang-senang, lelucuan dilom ngulah sua mengan, gawi nanyako kabakh bekhita khek atau puakhi, sampai mosok emi di banguknyanik wewah muka tiap hulun sai tandok dilom gawi sina.
Didipa letak ilmu sai dapok kham jejama akuk? Ki kham (penulis khek pembaca) jejama sepakat kikha ne pengejaan awal istilah jama fungsi awal anjak “bubacakan” masih uwat khek masih tipakai, disan ilmu kham jejama haga tigali.
1. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama tujuan memenganan, dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham jejama mengan bakhongan jak ki mengan tenggalan-tenggalan. Asing kipak sua mengan ni cutik, kidang ki bakhongan bujajama insyaallah betong. Ki wat khejeki kham bebagi jejama ngekhasako nikmat anjak Allah SWT Tuhan Sai Maha Kuasa.
2. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama kegiatan ngumpul bebakhongan, dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham ngumpul-ngumpul bujajama dang hokhek tenggalan-tenggalan. Khiya moneh kham jejama dapok ngisi “ruang-ruang kosong” anjak hati masing-masing jak hulun sai tandok dilom gawi sina ngisi dengan kemuakhian lebih-lebih ki angkon.
3. Pengejaan istilah “bacak” dilom bahasa Indonesia maksud ne “lebih baik jika” sai disandingko jama kegiatan ngumpul memenganan sanak-sanak semangkung mandi diway , dapok jadi istilah “bubacakan” ngandung kheti lebih kacak kham bujajama mukakat atau musyawarat sai tiajakh ko hulun tuha kham sai tiawali anjak lunik. Anjak sanak kham khadu dilatih ngenal jama khek-khek ni atau lingkungan kham tinggal.
4. Maksudne “bubacakan” sai tilaksanako di alam bebas gegoh kebun, duway balak, sabah, khiya moneh pantai ialah bumaksud ngekhasako alam bebas sinji ialah ciptaan Allah SWT sai khadu kuasa nyanik jagat dunia hinji sai helau, indah, khek mak cacat sekalipun khek khiya moneh kham tiajak jama hulun tuha kham mensyukuri nikmat-nikmat dunia lain sai khadu tikeni oleh Allah SWT. Didisan kham ngekhasako emi jama gulai sai kham sanik bumacam-macam semata-mata anjak nikmat Allah SWT. Alhasil, di disan kham dapok ngelepas sifat pungah khek dapok ngekhasako kham hinji lain sapa-sapa dihadapan Allah Tuhan Sai Maha Kuasa.
5. Dilom gawi sina, “bubacakan” ki kham akuk sebagai sakhat bubabah (komunikasi) jejama hulun sai tandok, bubacakan beguna pakai nyampaiko kabakh bekhita atau hal sai haga tiucakko jama hulun khamik atau tetamu sai pupakhda khatong di kebuak hajat. Disan moneh, kham jadi bulajakh ngenal salah sai jak “piil pesenggikhi” (pedoman hidup) hulun lampung, yakni “nemui nyimah” sai bukheti mandang tamu atau mandang hulun bakheh dilom hokhek bujajama. Ki kham uwat khejeki kham bubagi jejama, mak ngasi da ya ki kham uwat khejeki mak ngeni jama hulun bakheh. Liwat cakha memenganan sina kham dapok bubagi khiya moneh buamal. Patut kham jejama pandai ki hulun lampung lebih kacak mak ngenal istilah “mangan ra mangan sing penting ngumpul” ulih ki haga ngumpulko hulun khamik sebagai tamu agung; mak ngasi ki kham mak ngeni mengan atau kekanik’an. Istilahni pengganti usaha sai khadu nyediako waktu pakai kegiatan ngumpul-ngumpul sina. Ulih sebabni lamon gawi bubacakan sai kham liyak jampakh segala-gala kekanik’an khek inuman.
Kidang zaman ganta, budaya anjak hulun tuha kham sina khadu bugesekh kipak ya cecutik’an. Khadu khalang kham jejama nungga bubacakan sai tikekhjako jama mekhanai khiya moneh muli, bebai khiya moneh bakas semata-mata butujuan awal buibadah jama Allah Swt. Bubacakan mak lagi sebagai media ibadah liwat cakha memenganan di alam bebas sai butujuan usaha busokokh jama Allah SWT atas nikmat sai khadu ti keni, kidang khadu buganti jama gawi sai lebih khedik ukhusan dunia; gegoh ya ngenunang, lalang-lalang pusasah mak bunantu, mabuk-mabuk, sampai jadi sakhat bahasa politik jama hulun sai haga “nyalon”. Ya mak api-api ki tujuanni bumanfaat pakai kham bujajama, asal mak ninggalko tujuan awal ne sina jama kemuakhian kham bujajama. Wallahu a’lam. Mudah-mudahan kham jejama bukilu jama Allah Swt, budu’a kiya ni adat budaya asli jak hulun lampung sinji lestakhi sampai akhir zaman, sampai kham jadi tuyuk tamong. Aamin.
Kedaloman Raya, Siwa Desember Khua Khubu Telu Belas
Salam Angkon Kemuakhian Anjak Kedaloman Raya.
BUBACAKAN, ANJAK SEPOSOK EMI HANDAK SAMPAI SEJAGAT ILMU DUNIA
Reviewed by m
on
8:31 PM
Rating:
Reviewed by m
on
8:31 PM
Rating:
No comments: